DÜNDEN BU GÜNE KİM BULDU BUNU? Napolyon?dan diğer liderlere, Ajda Pekkan?dan diğer sanatçılara kadar herkesin dilinde olan ??para?? ? Nedir bu para? Kim buldu parayı? Nerden çıktı bu para ile başlayan sıralı takılı takısız tamlamaların başkahramanı para. Para herkesin söylediği gibi Lidyalılar tarafından falan bulunmadı. Lidyalıların parayı bulduğunu söylemek para tanımına tezat bir olaydır. Para tanım olarak bir malı veya hizmeti alabilme gücünün beyanıdır. Bu tanıma göre Lidyalılar parayı bulduysa onlar parayı bulana kadar mal ve hizmet aktarımı yok demektir. İlk paragrafımızda doğru bilinen bir gerçeği çürütmüş olmanın gururunu yaşıyorum. Binlerce yıl önce insanlar alışverişlerinde takas usulünü benimsemişlerdi. Günümüz tabiri ile ??al gülüm ver gülüm??. Bu sistem için ah keşke diyenler olacaktır, ancak buradaki temel sorun ürünlerin değerinin tam karşılanmaması ya da yüksek olmasıydı. Bu sistemde bir taraf zarar ediyordu. Çünkü ihtiyaçlar ve üretim sınırlı sayıdaydı. Takas sisteminde zorluklar baş göstermeye başlayınca tarihin ağır abisi Sümerler herkesin ihtiyacı olan bir ürün olan buğdayı ticarette kullanmaya başladılar. Böylelikle Sümerlilerin para birimi buğday olmuş oldu. Bizde Lidyalıları bir küfürden daha kurtarmış olduk. Para, tarihi açıdan birçok birime büründü. Buğday, köle, inek ve daha nice nice kimlikler. Bu kimlerde depolamak, saklamak, taşımak zordu. İşte burada Lidyalılar devreye girdi ve demiri döve döve madeni parayı ortaya çıkarttılar. Demir madenini darp ederek bulunan paranın günümüzde ki basıldığı yere de darphane dememiz işte bundandır. Lidyalıların madeni parası iyiydi ama değerde hafif yükte ağır basıyordu. Çözüm bulmak lazımdı bu taşınması zor madeni paraya. Tarihte bir çözüme ihtiyaç varsa, ortaya çekik gözlü minik adamlar çıkar. Çinliler madeni paranın yerine deri kullanmaya başladılar. Deri güzel iyi hoş ancak bunda da deri maliyeti para maliyetini geçince iş değişti. Çinliler ticaretle uğraşmayı seven insanlar olduklarından kervanları vardı. Bu kervan ticaretinde değerli paraları taşımak zor oluyordu. Bunun için emanetçi sistemini buldular. Emanet ettikleri malların karışığında aldıkları kâğıtlarda değerini yazdılar. Böylelikle kâğıt paranın ilk adımları atılmış oldu. Bu emanet senetleri ile günümüzdeki çek arasındaki benzerliği şıp diye kurabildik. Bu emanet fişlerinde düzenbazlıklar başladığında devlet olaya el koydu ve kâğıt para basımını üstlendi. Dünyamıza yeni bir nesne kazandırdılar. Hoş geldin kâğıt para. Çinlilerin soyulma korkusu parayı hafifletti saklaması kolay kâğıt paralara dönüştürdü. Çinlilerden bu kâğıt para kopyala yapıştırıcı Avrupalılara geçti. Avrupalılar kâğıt parayı çok sevdi âşık oldu. Bizim toplarımıza kâğıt para Avrupa?dan 600 yıl sonra geldi. Biz olayları biraz geriden takip edip ilk olarak altın yerine geçen Kaimelerle kâğıt para olayına girmiş olduk. İlk olarak elle yapılan para üstün dolandırıcı meziyetlerimizden dolayı 1842?den sonra matbaada basılmaya başladı. Burada ki büyük sorun İngilizlerin bizim paramızı basıyor ve kontrol ediyor olmasıydı. Hatta Osmanlı ekonomisini çökertmek için 10 liralıklar basıp uçakla insanların üzerine attılar. Bu durum enflasyona ve çöküşe neden oldu. Osmanlının yıkılışının ardından Cumhuriyet döneminde 1927 yılında resimli olarak basıldı. Bu Tarihimizde ki ilk resimli paraydı. Günümüzdeki para formatına ulaşan para artık sadece bir kart, poliçe, senet veya bir sanal platformdan ibaret oldu. Çünkü para asıl tanımıyla alım gücünün beyan edilebilmesiydi. Siz alım gücünüzü beyan ettikten sonra formun hiçbir önemi kalmıyor. Hatta paranız yoksa paranın da bir önemi kalmıyor. Parayı kimin bulduğundan çok paranın kimi bulduğu önemli. Hepinize bol paralı günler.